49 Yıl Evvel Ay’dan Toplanan Numune, “Konserve Açacağı” ile Açılacak!

Aralık 1972’de Apollo 17 Kumandanı Eugene Cernan, vakumla kapatılmış bir silindir içerisinde Dünya’ya geri getirmeden evvel Ay’daki Toros-Littrow Vadisi‘nden bir ölçü ay toprağı örneği toplamıştı. Ortadan geçen 49 yıldır bu örneğe dokunulmadı, lakin bilim insanları artık kabı delmeye ve içeriğini tahlil etmeye hazırlanıyor.

Bu gecikmeli açılış, Apollo periyodu Ay örneklerinin incelenmesini denetleyen Apollo Yeni Jenerasyon Örnek Tahlili (ANGSA) programının bir modülünü oluşturuyor. Bu örnekte araştırmacılar, kıymetli “ay ödüllerini” kutudan çıkarmak için “Apollo konserve açacağı” olarak isimlendirilen yeni geliştirilmiş bir aygıt kullanacak.

Avrupa Uzay Ajansı (ESA) tarafından kurulan düzenek, vakumla kapatılmış kabı delmek ve içinde gizlenmiş olabilecek tüm kırılgan gazları yakalamak için özel olarak tasarlandı. Şu anda bu buharların son elli yıldır onları barındıran silindir tarafından ne kadar güzel korunduğu bilinmiyor, lakin araştırmacılar numunenin ay toprağı içinde hapsolmuş hidrojen, helyum ve öteki soy gazları içerebileceğinden umutlu.

Bilim insanları bu malzemeyi inceleyerek, Ay’ın jeolojisi hakkında kimi pahalı bilgiler edinmeyi ve tıpkı vakitte Apollo 17 numune kabının muvaffakiyetleri ve başarısızlıkları hakkında bilgi edinmeyi umuyorlar. Bu bilgi, Ay’da, Mars’ta yahut potansiyel olarak daha da uzaklarda kullanılmak üzere gelecekteki örnekleme araçlarının geliştirilmesine yardımcı olacak.

ESA’nın ANGSA ile işbirliğine liderlik eden Francesca McDonald‘ın açıkladığına nazaran “Apollo devrinden bu yana sağlanan teknik gelişmelerle birlikte bu örneklerin artık açılması ve tahlil edilmesi, Ay’da yeni bilimsel keşiflere imkan sağlayabilir. Bu birebir vakitte yeni jenerasyon kaşiflere ilham verebilir ve onları bilgilendirebilir.“

Açıklama şu biçimde devam ediyor: “Vakum kabının numuneyi ve kırılgan gazları ne kadar uygun koruduğunu öğrenmek için sabırsızlanıyoruz. Tahlil edilen her gaz bileşeni, Ay ve erken Güneş Sistemi içindeki uçucu unsurların kökeni ve evrimi hakkında kıssanın farklı bir kısmını anlatmaya yardımcı olabilir.“

Ay’a yapılan son beşerli misyon olan Apollo 17, ay modülü pilotu Harrison Schmitt ile gruba profesyonel bir jeolog dahil eden birinci misyondu. Ayrıyeten komuta modülünde Fe, Fi, Fo, Fum ve Phooey isimli beş fare bulunuyordu.

Toros-Littrow Vadisi, astronotların, evvelki yıl Apollo 15 misyonu tarafından keşfedilen ve tahlil edilen Mare Imbrium lav ovasından evvel gelen ay toprağı örneklerine ulaşabilmeleri için iniş alanı olarak seçilmişti. Artık NASA’nın bu numuneyi açığa çıkartacak bir “konserve açacağı” olduğuna nazaran, Apollo 17 nihayet vazifesini tamamlamak üzere diyebiliriz…