Antarktika’daki dev buzul deniz düzeyini yarım metre yükseltebilir!

Yirmi yıl evvel, yaklaşık 500 milyar ton yükünde olduğu düşünülen bir buz alanı, Antarktika kıtasını beklenmedik bir formda modüllere ayırdı. Bu sebeple Weddell Denizi’nde binlerce buzdağı oluştu. Bilim insanları tarafından yapılan açıklamaya nazaran dünyamız şu anda buna emsal bir durumla tekrar karşı karşıya geldi.

Antarktika’daki dev “kıyamet günü” buzulu kaygıyla gözlemleniyor

Antartika’daki 3.250 kilometrekarelik Larsen B buz alanının süratle eridiği biliniyordu. Ancak kimse 200 metre kalınlığındaki devin büsbütün parçalanmasının yalnızca bir ay üzere kısa bir müddette gerçekleşeceğini varsayım edemedi. Buzulbilimciler, çöküşün boyutu kadar süratiyle da şok oldular. “Bu şaşırtan. Yalnızca parçalandı. Bir duvar üzere devrildi ve yüzbinlerce tuğlaya bölündü” açıklamasını yaptılar.

Bu hafta New Orleans’ta bir ortaya gelen buz bilimcileri, Antarktika yarımadasındaki geniş bir buz havzasında daha da tasa verici bir durumun yaşanabileceği konusunda uyardı. İngiliz ve Amerikalı araştırmacılardan oluşan takımlar tarafından yıllarca yapılan araştırmaların sonucunda, dünyanın en büyük buzullarından biri olan Thwaites’in hem üstünde hem de altında büyük çatlaklar ve yarıklar tespit edildiğini açıkladı.

Thwaites’in boyutunun, Türkiye’nin 30 katı büyüklükte olduğu söyleniyor. Münasebetiyle Larsen B buzulu fakat saçağı kadar olabilir. Ayrıyeten muhtemel bir parçalanma durumunda dünya çapında deniz düzeylerini yarım metreden fazla yükseltmeye yetecek kadar su içeriyor. Uydu çalışmaları, kıyamet günü olarak isimlendirilen bu buzulun, 1990’lı yıllara oranla çok daha büyük bir ivmelenmeyle eridiğini, hatta tüm buzulun beş yıl yahut daha kısa bir müddette çökebileceğini gösteriyor.

Bu durumunun epey tasa verici hal almasının başka bir sebebi de Antarktika’da Güney Okyanusu ısındıkça geri çekilen, incelen ve eriyen birçok büyük buzul bulunuyor. Bunların büyük bir kısmı için Thwaites mantar tıpası vazifesi görüyor. Yani Thwaites dağılırsa, bilim adamları başkalarının hızlanarak tüm buz katmanının çökmesine ve global deniz düzeyinin birkaç metrelik feci bir oranda global yükselmesine yol açacağına inanıyorlar.

Elbet ki deniz düzeyleri süratle yükseliyor. 2006 ile 2015 yılları ortasında yıllık artış oranı 1,4 mm’den 3,6 mm’ye çıktı. Yani erime suratı iki katından fazla bir yükselişle artarak hızlanıyor. Yılda birkaç milimetre pek telaş verici gelmiyor olabilir. Lakin Thwaites’in küçük bir kısmının çöküşü bile bu süreci hızlandırmakla kalmayacak, muhtemelen fırtına dalgalarının şiddetini de artıracaktır. Ayrıyeten deniz düzeyinde heyeti kentler için deniz düzeyinde meydana gelecek yarım metrenin üzerindeki bir artışın felaketle sonuçlanabileceğini de unutmamak lazım.

Buzulbilimcilerin fikir birliği, Thwaites büyüklüğündeki buzulların parçalanıp çökmesi için global ısınmanın asırlarca devam etmesinin gerekeceği istikametindeydi. Lakin Kuzey Kutbu’nda dünyanın karşı ucundaki deniz buzu kaybı çok süratli ve beklenmedik oldu. Bilhassa Larsen B’nin birdenbire gelen kaybı sonucunda, Antarktika’da da bu olayların beklenenden süratli bir formda gerçekleşmesinin mümkün olduğu düşünülüyor.

Kuzey Kutbu’ndaki buz kayıpları, buzullar aslında denizin üzerinde var olduğu için deniz düzeylerini neredeyse hiç etkilemiyor. Ama Antarktika kıtasındaki buzulların çok büyük bir kısmı kara modülünün üzerindedir. Hasebiyle ayrılan ve eriyen her bir modülü direkt olarak deniz düzeyinin yükselmesi için olumsuz tesir yapıyor. Natürel Thwaites’in de Larsen B’de olduğu üzere ansızın kaybolacağına dair kesin bir data bulunmuyor. Lakin kaygılar katiyetle yersiz değil.

Siz bu mevzu hakkında ne düşünüyorsunuz? Görüşlerinizi yorumlarda bizlerle paylaşmayı unutmayın!