Son vakitlerde “metaverse” kavramını duymayanınınız yoktur. Facebook’un da dahil olduğu birçok teknoloji devinin yatırım yapmaya başladığı bu kavram son vakitlerde epey tanınan olmaya başladı. Pekala kısaca Metaverse nedir?
Metaverse kavramını anlamak için öncelikli olarak sözün kendisine bakmalıyız. “meta” Yunancada “sonra, öte” manasına gelen bir söz. Meta sözü ve İngilizcedeki “universe” sözlerinin birleştirilmesi ile türetilen Metaverse de kısaca “evrenötesi” manasına geliyor.
Pekala “evrenötesi” yani “Metaverse” terimi ile ne kastediliyor? Kısaca açıklamak gerekirse Metaverse, tüm dijital dünyaların birleştirilmesiyle oluşturulan kolektif bir sanal paylaşım alanına, yani içinde tüm dijital dünyaların bulunduğu kurgusal kainata verilen isimdir. Birçok beşere nazaran, gelecekte oluşturulacak olan bu Metaverse’e sanal gerçeklik yahut artırılmış gerçeklik yoluyla ulaşmak mümkün olacak.
Metaverse kavramından birinci olarak Neal Stephenson isimli muharririn Snow Crash romanında bahsedildi. Romanda gerçek insanların avatarlarının bulunduğu üç boyutlu sanal bir dünyaya Metaverse ismi veriliyordu. Bunun dışında bilim kurgu dünyasında birçok defa, kimileri Snow Crash’ten evvel, metaverse gibisi sanal dünyalardan bahsedilmişti.
Bunun en yakın vakitteki örneği, 2018 yılında beyaz perdeye de uyarlanan Ready Player One isimli kitaptır. Bu kitapta, beşerler sanal gerçeklik yoluyla dijital bir dünyada gerçek dünyada yaptıkları üzere vakit geçirebiliyorlar, etkileşim kurabiliyorlardı. Metaverse’e benzeri olarak gösterilebilecek bir başka örnek de Second Life isimli oyun olabilir. İnternet tabanlı sanal bir dünyada geçen bu oyunda kendi avatarınızı oluşturabiliyor, beşerlerle etkileşim kurabiliyor ve gerçek hayatta yaptığınız şeyleri sanal olarak gerçekleştirebiliyorsunuz. İşte Metaverse’ün de bunlara emsal bir dijital cihan olması planlanıyor.
Tüm dijital ortamların birleştiği sanal bir cihan: Metaverse
WEB 3.0 ile birlikte, beşerler aslında dijital platformlar yoluyla çevrimiçi olarak birbirleriyle bağlantı kurabiliyorlar. Lakin Metaverse fikri, insan etkileşimlerinin boyutunu bundan çok daha farklı bir yere taşımayı planlıyor. Beşerler, Metaverse sayesinde kendilerini, sanal gerçeklik yahut artırılmış gerçeklik yoluyla dijital bir cihan içinde bulabilecek ve bu kainatın içinde kaybolabilecekler.
Sanal gerçeklik teknolojisi şu an için çoğunlukla oyunlarda kullanılıyor. Lakin Metaverse, sanal gerçekliğin ve artırılmış gerçekliğin kullanımını değerli derecede genişletecek. Yani bu dijital kozmosta, muhtemelen üç boyutlu bir avatar yaratılarak; çalışmak, gezmek, oyun oynamak, konsere gitmek, alışveriş yapmak üzere birçok günlük aktiviteyi yerine getirmenin mümkün olması bekleniyor. Lakin bunların şu an için yalnızca bir hayal olduğunu belirtmekte yarar var.
Kripto para ünitelerinin de metaverse’te değerli bir yeri olduğunu söylemeden geçmemek gerek. Zati son aylarda artan NFT satışlarından haberiniz varsa metaverse’ün bunlarla olan ilişkisini varsayım edebilirsiniz. NFT olarak satılan birçok eser dijital dünyalarda korunuyor. Bu yapıtların de metaverse’te, sergilenmesi ve satılabilmesi planlanıyor. Metaverse, blockhain teknolojisi sayesinde sahip olunan rastgele bir sanal varlığı dijital kainatta kullanabilme imkânını sağlayabilecek. Kısaca özetleyecek olursak kripto para üniteleri, sanal bir iktisadın başarılı bir halde oluşmasına ve işlemesine imkan sağlayabilir.
Metaverse nasıl alınır? Tanınan metaverse coin projeleri
Facebook’un ismini Meta olarak değiştirmesi ve metaverse olarak da bilinen karma kainata büyük yatırım yapacağını duyurması üzerine metaverse coinlerine olan istek de bir epey arttı. Hal bu türlü olunca birçok kişi de “Metaverse coin nasıl alınır?” sorusunu sormaya başladı.
Metaverse coinleri, tıpkı Bitcoin ve öbür altcoinlerde olduğu üzere kripto para borsaları üzerinden satın alınabiliyor. Binance başta olmak üzere birçok küresel borsadan metaverse coin alabilirsiniz. Kimi tanınan metaverse projeleri ise şöyle:
- Axie Infinity (AXS)
- Decentraland (MANA)
- Starlink (Starl)
- The Sandbox (SAND)
- Aavegotchi (GHST)
- Ufo Gaming (UFO)
Neden bu kadar tanınan oldu?
Sanal dünyalar ile ilgili her sene kimi yeni trendler ortaya çıksa da kısa bir mühlet sonra bunlar unutuluyor. Fakat Metaverse kavramı ile ilgili bunu söylemek yanlışsız olmaz.
Bunun ana sebeplerinden biri, birçok dev teknoloji şirketinin bu hususta duyduğu heyecan. Bu şirketler, şayet her şey beklendiği üzere giderse ve beşerler vakitlerini bu ‘alternatif kozmosta’ geçirmeye başlarsa diye geride kalmak istemiyor ve yeni yatırımlar yapıyor.
Facebook da buna yatırım yapan şirketlerin başında yer alıyor ve Metaverse için şunları söylüyor: “Metaverse, sizinle birebir fizikî alanda olmayan beşerlerle bir şeyler oluşturabileceğiniz, etkileşim kurabileceğiniz, keşfedebileceğiniz bir dizi sanal alan.”
Şirket, bu husustaki yatırımlarına 2014 yılında sanal gerçeklik teknolojisi üreticisi Oculus’u 2 milyar dolara satın alarak başlamıştı. Geçtiğimiz aylarda da “Horizontal Workrooms” isimli sanal ofislerini tanıtmıştı ve iş dünyasının Metaverse’e taşınabilmesi konusunda değerli bir adım atmıştı. Ayrıyeten Facebook, geçtiğimiz günlerde Metaverse inşası için 10.000 Avrupalı çalışan alacağını ve şirketin isminin Metaverse’e uygun bir biçimde değiştireceğini duyurmuştu: “Metaverse’ün yeni toplumsal, ekonomik, yaratıcı fırsatların önünü açma potansiyeli bulunuyor. Avrupalılar da bunu başlatan beşerler olacak.”
Dev şirketin kurucusu Mark Zuckerberg de geçtiğimiz temmuz ayında Facebook’un bir Metaverse şirketi olmasını istediğini belirtmişti. Zuckerberg ayrıyeten, “Metaverse, beşerlerle etkileşim kurabileceğiniz sanal bir ortam. Bunun taşınabilir internetin geleceği olacağını düşünüyoruz.” sözlerini kelamlarına eklemişti.
Facebook dışında diğer şirketler de Metaverse konusuna epeyce ilgili. Fortnite’ın geliştiricisi olan Epic Games’in CEO’su Tim Sweeney de uzun vakittir bu husus hakkındaki hevesini lisana getiriyordu: “İnsanlar Metaverse yoluyla birlikte oyun oynayabilecek, Netflix’ten sinema, dizi izleyebilecekler. Gerçek dünyaya çok misal olacak.”
Fortnite, Roblox üzere oyunlar tam olarak Metaverse sayılmasa da bu kavrama uygun ögeleri barındırıyor. Fortnite son yıllarda eser yelpazesini genişletmiş, oyun içinde marka aktifliklerine yer vermeye başlamıştı. Hatta ünlü rapçi Travis Scott’ın sanal bir konseri de Fortnite üzerinden gerçekleştirilmişti. Roblox da binlerce oyunun geniş bir ekosisteme bağlı olduğu bir platform. Burada oyunlar yaratılabiliyor yahut farklı kullanıcılar tarafından oluşturulan oyunlar oynanabiliyor. Bu da metaverse’ün gayesine misal nitelikler barındırıyor.
Metaverse’ün son vakitlerde bu kadar tanınan hâle gelmesinin bir sebebi daha var: COVID-19 pandemisi. Son bir buçuk yıldır hayatlarımızı tesiri altına alan pandemi sebebiyle hepimiz konutumuzda kalmak zorunda kalmıştık ve her şeyi dijital olarak halletmeye başlamıştık. Dijital etkileşimin artması sebebiyle metaverse kavramına duyulan ilgide büyük bir artış görülmeye başladı.
“İnternetin geleceği”
Metaverse’ün sırf oyunlar için olan bir cihan olmayacağını, birçok fonksiyonu yerine getirebileceğiniz bir sanal cihan olduğunu söylemiştik. Teknoloji sanayisinin önde gelen figürleri de oyunlar dışında heyecan duydukları birçok şeyin olduğunu söylüyorlar. Bu isimler metaverse’ün, gerçek vakitli 3D grafiklere, şahsileştirilmiş avatarlara, basmakalıp oyunlardan çok daha amaç odaklı toplumsal etkileşimlere, insanlara ilişkin sanal ortamların oluşturulabilmesine ve insanlara para kazandıran bir ekonomik sisteme sahip olmasını istiyorlar.
Velhasıl metaverse, hayal edebileceğiniz birden fazla şeyin sanal bir kozmosta yer almasını sağlayabilecek. Tim Sweeney, Mark Zuckerberg üzere beşerler da bu büyük data tabanının yalnızca bir kesimini inşa ettiklerini belirtiyorlar. Bunu günümüzdeki internet üzere düşünebilirsiniz. Uzmanlara nazaran akıllı telefonlar 1980’li yıllardaki cep telefonlarına kıyasla neyse, metaverse de şu anın sanal gerçeklik teknolojisi için o. Yani metaverse düşünülenden çok daha geniş bir kavram.
Sonuç olarak metaverse, şu an için kulağa bilim kurgu üzere gelse de internetin geleceği olarak tanımlanıyor. Birçok insan bu bahse kuşkuyla yaklaşsa da gelecekte her şeyin yapılabileceği sanal bir kozmosun var olmasının heyecan verici olduğunu söylemek yanlış olmaz. Tahminen de ilerde bütün vaktimizi burada geçireceğiz ya da kim bilir tahminen de bu teknoloji o kadar fazla gelişecek ki metaverse’e şuur transferi üzere durumlar kelam konusu olacak. Bunların olup olmayacağını vakitle göreceğiz.
