Parayla “Mutluluk Satın Almak” Hakikaten Mümkün mü?

Büyük bir araştırma, aslında varsayım etmiş olabileceğiniz bir sonuca vardı: Ne kadar çok paranız varsa, o kadar memnun olursunuz.

2018 yılında, en kısa özeti ile paranın sizi bir noktaya kadar daha keyifli ettiğini söyleyen bir araştırmaya rastlamış olabilirsiniz. Lakin bu araştırmaya nazaran ABD’de 60-75.000 dolar civarında bir maaş aldığınızda, mutluluğunuz bir plato noktasına ulaşıyor ve daha fazla kazanmak duygusal sıhhatinize tesir etmiyor. Proceedings of the National Academy of Sciences üzerinde yayınlanan daha yakın tarihli bir çalışmanın muharriri olan Matthew A. Killingsworth, bulguların gerçek olup olmadığını görmek için bu deneyi ince ayarlı metodoloji ile tekrarlamaya ve düzgünleştirmeye karar verdi.

Birinci çalışma, Track Your Happiness (Mutluluğunuzu Takip Edin) uygulamasından gelir datalarını ve memnunluk puanlarını aldı. İştirakçilerden, Killingsworth’ün ülküden daha az olduğuna inandığı yakın bir periyotta hissettiklerini ne kadar memnun hatırladıklarını derecelendirmeleri istendi.

Yeni çalışmada, “bu, insanların geçmişin çeşitli anlarında nasıl hissettiklerini yanlışsız bir formda hatırlamalarını ve daha sonra bu anıları tek bir varsayımda hakikat bir biçimde birleştirmelerini gerektiriyor. Bu, bellek kusurlarına ve yargıda önyargılara karşı savunmasız bir yaklaşım” diye belirtiliyor.

Bu durum, çok düzeyde, hatırlanan hislerle olan bağına karşın, gelirin, insanların hayatlarını yaşarken gerçek tecrübelenen iyiliği ile çok az yahut hiç ilgisi olmama mümkünlüğünü açık bırakıyor. Hatırlanan hisler, gelirle bağlantısını yapay olarak susturan gürültü yahut önyargı biçimlerini de beraberinde getirebilir, o denli ki, gerçek tecrübelenen refahın gelirle daha güçlü bir bağı olabilir.

Yeni çalışma için Killingsworth, hafızanın getirdiği potansiyel önyargıyı ortadan kaldıran bilgileri elde etmeye çalıştı. Birebir uygulamayı kullanan yeni araştırma, gün boyunca kullanıcılara “şu anda nasıl hissediyorsunuz?” sorusunu yöneltti ve onlara “çok makus” ile “çok güzel” ortasında karşılıklar sundu. Ayrıyeten “hiç”ten “aşırı”ya uzanan bir ölçekte “genel olarak hayatınızdan ne kadar mutlusunuz?” sorusu da soruldu.

Matthew A. Killingsworth/PNAS

Araştırma, Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşayan 33.391 çalışandan bilgi toplayarak, gelir ve memnunluk düzeyleri ortasındaki ilginin hem hissedilen refah (gün boyunca sorulduğunda nasıl hissettiklerine bağlı olarak) hem de ömür memnuniyeti açısından epey doğrusal olduğunu buldu.

Çalışma nicel bir çalışmaydı, fakat Killingsworth, gelir, refah ve hayat doyumu ortasındaki bu alakanın neden var olduğuna dair bir dizi açıklama önerdi. “Bir mümkünlük, insanların acıyı azaltmak ve keyfi artırmak için para harcaması ve marjinal dolarların kişinin gelirine bağlı olarak bu hedeflere karşı farklı formda dağıtılmasıdır” diye yazdı ve devam etti: “80.000 doların üzerindeki gelirlerdeki varyasyonla karşılaştırıldığında, 80.000 doların altındaki daha büyük gelirler, düşük olumsuz hislerle daha güçlü bir münasebete sahipti, bu da düşük gelirden orta gelire geçmenin acı çekme nedenlerinden kaçınmada (veya hafifletmede) bilhassa faydalı olabileceği mümkünlüğü ile dengeli.“

Yani, harcanabilir geliriniz ne kadar fazlaysa, kendinizi daha az berbat (ya da daha az olumsuz bir bakış açısıyla bakıldığında daha mutlu) hissetmek için o kadar çok para harcayabilirsiniz. Çok büyük ölçüde para kazanamayan beşerler için daha makus haber, araştırmanın para ve refah ortasındaki bağ için bir kesme noktası bulamamış olması.

Killingsworth, “Hissedilen ve kıymetlendirici refahın ayrıldığı bir gelir eşiği de yoktu; bunun yerine, daha yüksek gelirler hem anlık olarak daha âlâ hissetmek hem de genel olarak hayattan daha mutlu olmakla ilişkilendirildi” dedi ve ekledi: “Paranın refahı düzgünleştirme gücünü kaybettiği bir nokta olsa da, mevcut sonuçlar bu noktanın evvelden düşünülenden daha yüksek olabileceğini gösteriyor.“